Yaşa Bağlı Sarı Nokta Hastalığı

Yaşa Bağlı Sarı Nokta Hastalığı

Yaşa bağlı sarı nokta hastalığı nasıl  bir hastalıktır?

Sarı noktayı tutan hastalıklardan biri olan yaşa bağlı sarı nokta hastalığı (YBSNH) ilerleyen yaşla ortaya çıkan ve çoğunlukla 50 yaş üstündeki kişilerde görülen, görme noktasına zarar veren ve görme kaybına yol açan başlıca hastalıklardan birisidir. 

Hangi kişiler yaşa bağlı sarı nokta hastalığı açısından risk altındadır?

*YBSNH için en önemli risk faktörü yaştır. İlerleyen yaşla birlikte risk artar
*Ailesinde YBSNH olan kişiler olmayanlara  göre 4 kat daha fazla bu hastalığa tutulma riski taşırlar. Birinci  derece yakınlarında YBSNH olan kişilerde bu risk daha da yüksektir.  
*Sigara YBSNH ile ilişkisi net olarak ortaya konulmuş değiştirilebilen başlıca risk faktörüdür. 
*Şişmanlık, göz rengi, yüksek tansiyon gibi suçlanan diğer faktörlerle ilgili  çelişkili veriler söz konusudur.

Yaşa bağlı sarı nokta hastalığının çeşitleri var mıdır? 

Yaşa bağlı sarı nokta hastalığının kuru ve yaş olmak üzere 2 çeşidi var. Kuru çeşitte genellikle retina altında öbekler halinde birikimler meydana gelir. Bu birikimler sarı noktanın beslenmesini ve çalışmasını bozarak uzun vadede hasara yol açar. Yaşa bağlı sarı nokta hastalığı olan hastaların %80’ninde bu çeşit görülür. 
Yaş çeşitte ise retina altında damarlı bir zar meydana gelir. Bu zar tedavi edilmediği taktirde zamanla genişleyerek görme noktasının altını kaplar. Bu zar kuru çeşitteki birikimlerde farklı olarak içindeki damarlardan sıvı sızması veya kanamaya yol açarak çok hızlı bir şekilde retinanın çalışmasını bozar ve tedavi edilmediği taktirde kısa sürede retinada geri dönüşümsüz hasar oluşturur.

Gerek kuru çeşit gerek yaş çeşitte farklı ağırlık dereceleri söz konusudur ve seyir hastadan hastaya farklılık göstermektedir.

YBSNH tek gözde mi iki gözde mi görülür? Kuru çeşit YBSNH yaş çeşide dönebiliyor mu?  

Kuru çeşitte hastalığın ağırlığı iki göz arasında farklılık gösterebilmekle  birlikte  her zaman iki göz tutulur. 
Bir gözünde yaş çeşit YBSNH olan  hastalarda 5 yıl içerisinde %30 ila 50 oranında ikinci gözde de yaş çeşit YBSNH oluşma olasılığı vardır.

Yaş çeşit doğrudan ortaya çıkabileceği gibi kuru çeşidin yaşa dönüşümü ile de ortaya çıkabilir. Bu nedenle kuru tip yaşa bağlı sarı nokta hastalığı olan hastaların da yakın takibi son derece önemlidir. 

Hastalık oluştuğunda kişi ne hisseder?

Hastalığın ilk aşamalarında hastalar görme alanının ortasında bulanık alanlar, çizgilerde ve cisimlerde eğrilme fark eder. Hastalık ilerledikçe ve iki göz tutulduğunda hastalar yüzleri tanıyamaz, kitap okuyamaz, araba kullanamaz. 

Yaşa bağlı sarı nokta hastalığının tedavisi var mıdır? 

Kuru çeşit YBSNH da ilerlemeyi yavaşlatmak ve yaş çeşide dönüşün önüne geçmek için hastalara bazı takviyeler vermekteyiz. Bu takviyeler  sarı noktanın çalışması sırasında ortaya çıkan zararlı maddelerin etkilerini ortadan kaldıran E vitamini, C vitamini, çinko, bakır, omega yağ asitleri ve zararlı ışınları emen pigmentler gibi maddeler içerir. 
Yaş çeşitte oluşan damarlı dokunun damarlarının sızdırmasını ve gerilemesini sağlamak için göz içine ilaçlar enjekte edilmektedir.

Yaşa bağlı sarı nokta hastalığında hastanın ömür boyu takibi gerekmektedir. Yaş çeşit yaşa bağlı sarı nokta hastalığının günümüzdeki mevcut olan tedavi yönteminde hastalığın tamamen ortadan kalkması söz konusu değildir. Bu nedenle hastaların yakın takibi büyük önem taşımaktadır. 

Yaşa bağlı sarı nokta hastalığı tedavi edilmezse ne olur?

Yaş çeşit YBSNH da zar genişler, zarın damarlarından sızan sıvı ve kan nedeniyle de bekleme sürecinde sarı nokta zarar görür.  İleri aşamadaki hastalarda tedavi ile ciddi görme artışı elde edilememektedir. 

İki gözü ileri dönemde tutulmuş olan hastalar erken dönemde bile bozulan araba kullanma, kitap okuma, yüz tanıma gibi işlevlerin yanı sıra yemek yeme gibi temel ihtiyaçlarını dahi karşılayamayabilirler. 

Yaşa bağlı sarı nokta hastalığı ameliyatla düzeltilebilir mi?  

Eskiden yaş çeşit YBSNH da oluşan zar ameliyatla uzaklaştırmaktaydı. Ancak göz içine yapılan ilaçlarla daha düşük risklerle çok iyi görme artışları elde edilmeye  başladıktan sonra bu cerrahiler terk edildi.
YBSNH da cerrahi gerektiren tek istisnai durum, çok nadir olarak bazı hastalarda ortaya çıkan çok büyük çaptaki retina altı kanamalarıdır. Bu durum ortaya çıktığında erken müdahale ile kanamanın uzaklaştırılması gerekir.  Bu nedenle YBSNH olan bir hasta birden bire görmesinde çok ciddi azalma hissederse retina uzmanına başvurmalıdır. Bu kanamalar  hasta tedavi edilirken de ortaya çıkabilir dolayısıyla hasta bir sonraki kontrol tarihini beklememelidir.  

Sarı nokta hastalığında kareli kart testi nedir?

Kareli kart testi sarı nokta hastalığı olan kişilerin evde kendilerini takip edebilmelerini sağlayan, merkezi görmeyi test eden bir yöntemdir. 
Kartın ortasında yer alan noktaya bakarken bu noktanın hemen çevresindeki çizgilerde yamulma veya kayıp olup olmadığına bakılır. Bu şekilde kuru çeşit YBSNH li bir hasta erken aşamada yaş çeşide dönüşü veya yaş çeşit nedeniyle tedavi edilen bir hasta da hastalığın yeniden alevlendiğini fark edebilir ve zaman kaybetmeden doktora başvurabilir. Bu test sarı noktayı tutan yaşa bağlı sarı nokta hastalığı dışındaki hastalıkların takibinde de kullanılır. 

Resim: Yaşa bağlı sarı nokta hastalığı olan bir hasta sarı noktayı etkileyen başka hastalıklarda olduğu gibi görme alanının ortasında bulanık, siyah alanlar görür.

Resim: Yaş çeşit yaşa bağlı sarı nokta hastalğında sarı noktanın altında oluşan damarlı zar izlenmekte (ok).

Resim: Yaş çeşit yaşa bağlı sarı nokta hastalığında sarı noktanın altında oluşan damarlı zarın sızdırması sonucunda sarı noktanın altında biriken sıvının (soldaki resim-ok) göz içine iğne ile ilaç uygulamasından sonra gerilediği izlenmekte (sağdaki resim)